Jak wysoka gorączka u dziecka jest groźna? Czym jest spowodowana? Kiedy należy pójść z dzieckiem do lekarza? Jakie leki można dziecku bezpiecznie podać? – to pytania, które pojawiają się wraz z gorączką u dziecka a niepokojem u rodzica.
Gorączka jest to kontrolowane przez ośrodkowy układ mózgowy podwyższenie ciepłoty ciała powyżej 37,9oC (mierzonej w odbycie). Jest zjawiskiem korzystnym, ponieważ przy podwyższonej temperaturze ciała układ odpornościowy ma większą zdolność do zwalczania infekcji. Granicą bezpieczeństwa jest temperatura 41oC (mierzona w odbycie). Pomiar temperatury jest bardzo ważny, nie wystarczy tyko dotknięcie ustami czoła dziecka i stwierdzenie, że jest ciepłe.
Gorączka u dziecka – jak i czym ją mierzyć?
Temperaturę ciała mierzymy w odbycie (najdokładniejszy pomiar), w jamie ustnej (u dzieci powyżej 3-4 lat), pod pachą lub w uchu zewnętrznym (powyżej 3. miesiąca). Mamy do wyboru: termometr elektroniczny, termometr do ucha (termometr rtęciowy nie jest zalecany ze względu na niebezpieczeństwo kontaktu z rtęcią). Nie wolno używać tego samego termometru do pomiaru temperatury w odbycie i w jamie ustnej. Przy pomiarze w odbycie najlepiej położyć sobie dziecko na brzuchu, na kolanach, posmarować końcówkę termometru wazeliną i delikatnie wsunąć termometr do odbytu, na głębokość około 2,5 cm, i lekko ścisnąć pośladki, by zapobiec wysunięciu się termometru. Jeśli dziecko bardzo protestuje, należy wybrać inne miejsce pomiaru temperatury.
Temperatura mierzona w odbycie jest o 0,5oC wyższa niż mierzona w jamie ustnej, natomiast pod pachą jest o 0,8oC niższa. Czyli normalna temperatura ciała wynosi około 37oC w jamie ustnej, 37,5oC w odbycie oraz 36,2oC pod pachą (wartości 37,1oC do 37,9oC nazywamy stanem podgorączkowym). Są to wartości przybliżone, – należy pamiętać, że każda osoba może mieć trochę inną temperaturę w okresie zdrowia. Dobrze jest poznać organizm dziecka przez pomiary temperatury w różnych porach dnia, kiedy jest zdrowe. Może się okazać, że podstawową temperaturą jest 36,6oC, a jej podniesienie o 2 kreski do 36,8oC już powoduje złe samopoczucie. Ważne jest mierzenie temperatury kilka razy dziennie – zazwyczaj poranne pomiary są niższe, a temperatura wzrasta pod wieczór.
Od wysiłku do posocznicy
Krótkotrwałe zmiany temperatury ciała niekoniecznie świadczą o chorobie. Podwyższona temperatura może wystąpić po wysiłku, po pobycie na słońcu, obniżona przy wyziębieniu, przy osłabieniu po przebytej chorobie.
Gorączka u dziecka może być ogólnym objawem stanu zapalnego, np. zęba, gardła, ucha, ale także zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicy. Występuje w zakażeniach, w reakcjach immunologicznych, w nowotworach, pod wpływem czynników toksycznych (także po lekach), po napromienieniu (radioterapii) i po urazie.
Pojawienie się gorączki jest jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do lekarza. Większość przypadków gorączki u dzieci jest związana z przejściowymi infekcjami wirusowymi, które zazwyczaj mogą nie wymagać interwencji lekarskiej. Leki przeciwgorączkowe podajemy, by obniżyć temperaturę ciała, gdy przekracza 38,5oC, a przy temperaturach niższych można leki podać, by zmniejszyć dolegliwości bólowe, poprawić samopoczucie bądź sen.
Do lekarza należy pójść zawsze, gdy występuje gorączka u dziecka w wieku do 3. miesiąca życia. Im młodsze dziecko, tym większą trzeba zachować czujność, u noworodka nawet nieznacznie podwyższona temperatura może być objawem uogólnionego zakażenia bakteryjnego (posocznicy). Przede wszystkim obserwujemy dziecko, jego wygląd, zachowanie. Każda matka wie kiedy jej dziecku coś dolega, przelewa się przez ręce, jest apatyczne, nie chce się bawić, pokłada się, szybko się męczy, jest osłabione.
Nie tylko gorączka
Gorączka u dziecka jest tylko jednym z ważnych objawów. Niepokojącymi objawami są brak apetytu, zmiana charakteru płaczu, zaburzenia snu, zmiana zabarwienia skóry (bladość, sinica), wybroczyny na skórze, osłabienie napięcia mięśniowego, ograniczenie reakcji na bodźce z otoczenia. Jeśli występują powyższe objawy, niezwłocznie należy udać się do lekarza. Pilnej konsultacji medycznej wymaga także gorączka gwałtownie narastająca, gorączka trwająca powyżej 48 godzin, słabo reagująca na leczenie, gorączka u dziecka z chorobami przewlekłymi.
Jeśli poza gorączką, u dziecka powyżej 3. roku życia, nie występują inne niepokojące objawy wymienione powyżej, możemy wstrzymać się 1-2 dni z wizytą w przychodni, podając leki przeciwgorączkowe. Jeśli jednak rodzice są zaniepokojeni stanem dziecka, zawsze należy skonsultować się z lekarzem.
Gorączka u dziecka – zasady postępowania
Należy poić dziecko, ubrać w lekkie rzeczy (nie należy przegrzewać dziecka, temperatura w pokoju powinna wynosić ok. 21oC), podać leki przeciwgorączkowe od temperatury 38,5oC (mierzonej w odbycie).
Jeśli gorączka u dziecka jest wysoka (od 39oC) i przy słabej reakcji na leczenie przeciwgorączkowe wskazana jest kąpiel w wodzie o temperaturze o 1oC niższej od temperatury ciała dziecka.
Lekami przeciwgorączkowymi dla dzieci są: paracetamol (od urodzenia) i ibuprofen (od 3. miesiąca) w postaci doustnej lub w postaci czopka doodbytniczego w dawkach zaleconych przez lekarza pediatrę lub lekarza rodzinnego.
Podsumowując, gorączka u dziecka jest bardzo ważnym objawem, zazwyczaj korzystnym dla organizmu dziecka – pomaga w walce z chorobą, ale w rzadkich przypadkach może być symptomem poważnych schorzeń. Zawsze trzeba sobie zadać pytanie, czym jest spowodowana i w zależności od tego wdrożyć odpowiednie postępowanie. Niezwłocznego leczenia wymaga temperatura powyżej 40oC (niezależnie od przyczyny), gdyż może prowadzić do groźnych powikłań.
Anna Popowska
Lekarz rodzinny, lubi pływanie,
gotowanie i czytanie książek,
mama Laurki i Oleńki.
foto: much ado about nothing / Foter.com / CC BY-NC-ND
.
.